Ngày nay, vô số loại trà đang được sản xuất bởi hàng trăm nghìn nhà sản xuất trên khắp thế giới. Một số loại trà được sản xuất bởi các bậc thầy về trà tại trang trại gia đình của họ; một số khác được trồng trên các khu đất rộng lớn và được sản xuất bởi các nhà máy chè lớn. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại trà đều chung cách thức tạo ra.
Trà thủ công hay còn gọi là trà chế biến hoàn toàn thủ công – là một sản phẩm vượt trội so với các loại trà chế biến theo cách khác. Hãy cùng Hưng Mộc Trà tìm hiểu các cách thức chế biến trà, đặc biệt là chế biến theo phương pháp thủ công.
Các cách thức chế biến trà
Ngày nay, chúng ta có thể chia cách chế biến trà thành ba cách:
Trà chế biến bằng máy
Trà bán thủ công
Trà hoàn toàn thủ công
Cuộc tranh luận giữa trà thủ công và trà làm bằng máy đã diễn ra trong nhiều thập kỷ, cả hai bên đều có những lý lẽ xác đáng để ủng hộ phương pháp chế biến của mình. Trong khi các loại trà làm bằng máy được ưa chuộng vì tính hiệu quả, tính nhất quán và khả năng sản xuất với số lượng lớn thì các loại trà thủ công lại được săn đón nhờ hương vị độc đáo, nhiều sắc thái, dấu ấn cá nhân của bậc thầy trà và các phương pháp truyền thống được sử dụng trong sản xuất. Hãy cùng đi vào chi tiết các cách chế biến trà này.
Lá trà biến đổi từ khi hái đến khi chế biến ra trà thành phẩm
Trà sản xuất bằng máy
Một trong những khác biệt đáng kể nhất giữa trà làm bằng tay và trà làm bằng máy là việc kiểm soát quá trình chế biến. Việc sản xuất trà làm bằng máy nhằm mục đích tự động hóa nhiều nhất có thể, ít có sự can thiệp của con người. Lá trà được thu hoạch, phân loại, cố định, rang và tạo hình bằng máy, tuân thủ nghiêm ngặt các công thức đáng tin cậy và tạo ra hương vị được tiêu chuẩn hóa và nhất quán. Một trong những ưu điểm chính của phương pháp sản xuất này là máy móc có thể nhanh chóng chế biến số lượng lớn trà, mang lại hiệu quả cao và tiết kiệm chi phí – sự lựa chọn lý tưởng cho sản xuất hàng loạt. Tuy nhiên, trà làm bằng máy thiếu hương vị và mùi thơm của quá trình chế biến bằng tay, và trà tạo ra thiếu sự phức tạp và đặc tính.
Dây chuyền chế biến trà tự động trong nhà máy
Trà bán thủ công
Trà bán thủ công là loại trà nằm giữa trà làm hoàn toàn thủ công và trà làm bằng máy. Đúng như tên gọi, trà bán thủ công được làm bằng sự kết hợp giữa quy trình thủ công và cơ học. Trà bán thủ công phổ biến ở những vùng có truyền thống lâu đời về pha trà. Ví dụ, trà Ô long bán thủ công là một đặc sản địa phương được yêu thích ở Đài Loan. Lá trà được hái bằng tay và phơi khô dưới nắng. Sau đó, họ trải qua các công đoạn bầm tím / oxy hóa(Zuo Qing – 做青), định hình (Sha Qing – 杀青) và lăn, thường được thực hiện bằng máy móc. Cuối cùng, lá thường được rang bằng tay trên than củi hoặc lửa điện để tạo ra hương vị và mùi thơm độc đáo. Trình tự lao động thủ công và tự động hóa có thể thay đổi tùy theo nhà sản xuất.
Công đoạn bầm tím, định hình và lăn thường được thực hiện bằng máy
Một lợi thế của trà bán thủ công là nó cho phép các nhà sản xuất trà duy trì mức độ nhất quán nhất định trong sản phẩm của họ. Máy móc có thể giúp kiểm soát nhiệt độ và thời gian của quá trình pha trà, đảm bảo mỗi mẻ trà đều có chất lượng như nhau.
Mặc dù trà được làm thủ công hoàn toàn đòi hỏi thời gian và công sức đáng kinh ngạc, nhưng trà bán thủ công có thể được sản xuất hiệu quả hơn nhiều mà không phải hy sinh quá nhiều quy trình pha trà truyền thống, giúp các nhà sản xuất trà dễ dàng đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng hơn và cung cấp trà thủ công chất lượng cao, với số lượng lớn.
Trà hoàn toàn thủ công
Trà hoàn toàn thủ công là một trải nghiệm văn hóa và những loại trà như vậy là minh chứng cho lịch sử và truyền thống phong phú của việc pha trà. Pha trà thủ công là một nghệ thuật tinh tế đòi hỏi sự khéo léo, kiên nhẫn và tâm huyết. Từ việc hái lá trà đến cuộn bằng tay, mỗi bước đều được thực hiện tỉ mỉ để đảm bảo chất lượng trà cao nhất. Trong khi trà làm bằng máy được ưa chuộng vì tính hiệu quả, tính nhất quán và khả năng sản xuất số lượng lớn thì trà thủ công lại được ưa chuộng vì hương vị độc đáo và chất lượng vượt trội. Và thực tế là mỗi mẻ trà thủ công là duy nhất, vì nó không thể được sao chép giống hệt nhau, khiến nó càng trở nên thú vị hơn, làm tăng thêm giá trị và sự hấp dẫn của nó.
Rang lá trà bằng tay
Bước đầu tiên trong việc pha trà thủ công là việc lựa chọn lá trà. Những bậc thầy về trà có kinh nghiệm biết cách xác định những loại lá tốt nhất để sản xuất trà dựa trên kích thước, hình dạng và độ tuổi của chúng. Những chiếc lá này sau đó được thu hoạch cẩn thận bằng tay để tránh mọi hư hỏng có thể ảnh hưởng đến chất lượng trà.
Khi lá đã được thu hoạch, chúng được trải ra để héo. Điều này được thực hiện để loại bỏ độ ẩm dư thừa trên lá và giúp chúng trở nên dẻo hơn. Lá thường được trải trên chiếu tre hoặc màn che và để khô trong vài giờ.
Rang lá trà bằng tay là một bước quan trọng trong việc pha trà thủ công vì nó cho phép kiểm soát tốt hơn và giữ được hương vị cuối cùng của trà. Quá trình rang bao gồm làm nóng chảo trên lửa và đảo lá trà liên tục để tránh bị cháy và đạt được độ rang đều. Kỹ thuật này đòi hỏi rất nhiều kỹ năng và kinh nghiệm từ người pha trà, người phải điều chỉnh nhiệt độ và thời gian dựa trên đặc điểm của lá trà và hương vị mong muốn. Bằng cách rang lá trà bằng tay, người pha trà có thể tạo ra hương vị độc đáo, mang nhiều sắc thái mà trà làm bằng máy không thể tái tạo được.
Khi thực hiện thủ công, các bước cố định và rang cuối cùng cho phép kiểm soát tốt hơn chất lượng và hương vị của trà. Phải mất nhiều năm kinh nghiệm mới có thể học được cách làm nổi bật hương vị và mùi thơm độc đáo của trà. Và việc khuấy trà trên chảo nóng hàng giờ đòi hỏi sự kiên trì cao độ. Quá trình tốn nhiều công sức và thời gian như vậy đòi hỏi người pha trà phải có sức chịu đựng, kinh nghiệm và trực giác để đạt được kết quả như mong muốn.
Vò lá trà tạo nên hình thức của sản phẩm, làm cho búp và lá xoăn lại
Và vì lá trà phải được khuấy theo từng mẻ nhỏ để đảm bảo đun nóng đều và tránh bị cháy nên chỉ có thể sản xuất một lượng nhỏ trà bằng phương pháp này. Vì vậy, trà thủ công thường có giá cao hơn trà bán thủ công, chưa kể trà làm bằng máy. Tuy nhiên, kết quả là một loại trà có hương vị đậm đà, phức hợp và nhiều sắc thái, có độ sâu và đặc tính mà chế biến bằng máy không thể đạt được. Đối với những người sành trà đánh giá cao sự tinh tế của trà được pha ngon, công sức và thời gian đầu tư vào việc chiên lá trà bằng tay là rất xứng đáng.
Sau khi chiên, lá trà sẽ được nhào trộn, một bước quan trọng khác trong quá trình pha trà. Trong quá trình này, bậc thầy trà sẽ tạo cho những chiếc lá có hình dạng cụ thể, tùy thuộc vào loại trà. Nhào cũng giúp loại bỏ lượng nước dư thừa trong lá và giúp hình thành mùi thơm và vị. Bước này đòi hỏi rất nhiều kỹ năng và kinh nghiệm, vì trà sư phải tác động vừa đủ áp lực và chuyển động lên lá trà.
Một số loại trà như trà vàng, có thêm các bước duy nhất trong quy trình. Ví dụ, trong giai đoạn sản xuất trà vàng, trà sư gói lá trong giấy hoặc vải theo từng mẻ nhỏ và để lá trà nghỉ ngơi. Thời gian nghỉ ngơi này cho phép lá biến đổi dưới tác động chung của nhiệt và độ ẩm, tạo ra hương vị và mùi thơm riêng biệt mà trà vàng được biết đến.
Gói lá trong giấy hoặc vải theo từng mẻ nhỏ và để lá trà nghỉ ngơi
Mỗi bước của quy trình làm trà thủ công đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỹ năng và sự chú ý đến từng chi tiết. Mức độ chăm sóc và sự khéo léo này khiến các loại trà thủ công trở nên khác biệt so với các loại trà làm bằng máy. Với mỗi mẻ trà thủ công là duy nhất, mang lại cảm giác thích thú và khám phá.
Trải nghiệm trà bằng giác quan
Trong khi các loại trà làm bằng máy và bán thủ công có lợi thế về số lượng và tính ổn định thì trà hoàn toàn thủ công lại nổi bật về chất lượng và tính độc đáo. Trà được làm thủ công cho phép kiểm soát tốt hơn quá trình chế biến, dẫn đến phạm vi hương vị đa dạng hơn mà máy móc không thể tái tạo được. Bản chất tốn nhiều công sức và thời gian của quy trình hoàn toàn thủ công có nghĩa là chỉ có thể sản xuất một lượng nhỏ trà, khiến nó trở thành một công việc thực sự của niềm yêu nghề truyền thống. Sự chú ý đến từng chi tiết và sự cống hiến cho nghề thủ công này khiến các loại trà hoàn toàn thủ công trở thành một mặt hàng quý hiếm, có giá cao hơn. Khi uống trà hoàn toàn thủ công, người ta có thể tận hưởng trải nghiệm giác quan tinh tế đồng thời hỗ trợ và bảo tồn các phương pháp chế biến trà truyền thống.
